Nasze zwierzęta « powrót

WITAMY GŁUSZCE W NASZYM ZOO

GŁUSZEC ZWYCZAJNY (Tetrao urogallus)

Do płockiego ZOO z Parc animalier de Sainte – Croix we Francji przyjechały dwie młode pary głuszców zwyczajnych.

Głuszce to największe ptaki grzebiące Europy.  Samce są znacznie większe od samic, osiągają rozmiary dużej gęsi i wagę ok. 6,5 kg. Posiadają jasny zakrzywiony dziób i czerwoną plamę nad oczami. Upierzenie korpusu samca jest czarne z długimi, szarymi cętkami. Skrzydła w kolorze brązowym mają charakterystyczne białe plamy. Długi, zakrzywiony do góry ogon jest czarny z białymi plamkami. W okresie zimowym wokół palców głuszcom wyrastają drobne piórka umożliwiające przemieszczanie się po śniegu. Samica ma ubarwienie brunatne upodabniające ją do suchej trawy. Na jej korpusie miejscami występują białe prążki. Z wyglądu przypomina nieco samicę cietrzewia.

Głuszce znane są z widowiskowych tokowisk. Ich sezon godowy rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia, a wygasa na początku maja. Samce zajmują swoje terytoria już w połowie lutego. Pieśni godowe zaczynają rozbrzmiewać w koronach drzew przed wschodem słońca. Kiedy na tokowisku pojawiają się gdaczące samice, koguty zlatują na ziemię i kontynuują swoje zaloty, od czasu do czasu przeganiając słabszego konkurenta z areny tokowej. Samce przyjmują charakterystyczną pozę z wyciągniętą szyją, rozłożonym ogonem, napuszonymi piórami i opuszczonymi skrzydłami. Zwykle rozlatują się po rozwidnieniu. W kulminacyjnym momencie toków nie przerywają jednak swej pieśni nawet w ciągu dnia. Kogut może powtórzyć miłosne arie nawet 200 razy w ciągu jednego poranka. Pieśń głuszca trwa ok. 10 sekund i złożona jest z 4 faz: klapania, trelowania, korkowania i szlifowania. Co ciekawe, podczas fazy szlifowania samce na chwilę głuchną i jest to najlepszy moment, aby obserwator mógł podejść bliżej do tego ostrożnego i płochliwego ptaka.

Występowanie głuszca coraz częściej ma charakter wyspowy - na niewielkim terenie zamieszkuje od jednej do kilku populacji. Samce są samotnikami, natomiast samice w okresie jesienno-zimowym występują stadnie. Zamieszkują gęste lasy mieszane, często wilgotne, bagienne stare bory o luźnym zwarciu, w których ważnym elementem jest bogate poszycie (zioła, kępki jagód), które zapewniają schronienie. Na bytowanie wybierają okolice strumyków
o żwirowatym dnie. W czasie dnia ptaki przebywają na żerowisku, a nocą wzlatują na drzewa. Gdy zimą brakuje nasion ziół, traw, liści dębu, zbóż i drobnych owoców (jagody, żurawina), głuszce odżywiają się igłami drzew iglastych. Gniazdują w ukryciu gęstych zarośli. Wyprowadzają 1 lęg w roku, zazwyczaj w maju. Znoszonych jest 6 - 12 nakrapianych brązowymi plamami jaj. Wysiadywanie trwa od 26 do 28 dni i jest domeną samicy. Młode głuszce karmione są dodatkowo mrówkami. Połykane małe kamyczki zapewniają im lepsze trawienie, a latać potrafią już 3 tygodnie po wykluciu. Jesienią, po kilku miesiącach od narodzin, młode zajmują własne tereny lęgowe, które mieszczą się kilkadziesiąt kilometrów od rodzimego gniazda.

Głuszec unika kontaktu z człowiekiem, a jego populacje przenoszą się na tereny wyżej położone. Obecnie występuje w północnej Europie i Azji środkowej. W Polsce obserwuje się głuszce na terenach  Lasów Janowskich, Puszczy Solskiej i Augustowskiej, lasach Beskidu Śląskiego i Żywieckiego, Gorcach i Tatrach, a także w Sudetach i Borach Dolnośląskich.

Jeszcze na początku XIX wieku głuszce były liczne w lasach Beskidów i Karpat oraz w wielu puszczach Polski. Zmniejszanie się areału i liczebności populacji spowodowane wieloma czynnikami obserwowano przez całą drugą połowę XX w. Mimo to głuszec, podobnie jak cietrzew, był w Polsce gatunkiem łownym aż do 1995 roku. Nadmierny odstrzał oraz zanikanie puszcz na rzecz lasów intensywnie zagospodarowanych doprowadziły do tak wysokiego spadku liczebności, że na początku XX wieku w żadnej puszczy w środkowej części Polski głuszce już nie występowały. Z tego powodu kuraki te zostały wpisane do „Polskiej czerwonej księgi zwierząt”, a ich występowanie kwalifikuje dany obszar do ochrony w ramach sieci Natura 2000. Ptaki objęte są też ścisłą czynną ochroną gatunkową i strefową. Tokowiska otoczone są całoroczną strefą ochronną o promieniu 200 m, która od lutego do czerwca zwiększa się do 500 m. Lasy Państwowe prowadzą też monitoring głuszców oraz polujących na nie drapieżników, przystosowują dla nich nowe siedliska. W nadleśnictwach Wisła i Leżajsk powstały hodowle, z których pozyskane ptaki są wprowadzane do środowiska. Mimo to w ostatnich dziesięcioleciach liczebność głuszców nie wzrasta znacząco. W całym kraju występuje ok. 600 osobników.